Luyện nói về miêu tả

I. HƯỚNG DẪN CHUNG

1. Chuẩn bị ở nhà

– Lập dàn ý cho một bài nói về
văn miêu tả theo đề cho trước hoặc tự chọn:

+ Tả cảnh;

+ Tả người.

– Có thể tự mình tập nói trước
gương để quan sát và điều chỉnh giọng nói, sắc thái biểu cảm, cử chỉ,…

2. Thực hành trên lớp theo dàn ý
đã chuẩn bị ở nhà

– Thảo luận trong tổ, trao đổi
về dàn ý và tập nói; chọn bài nói tốt nhất để trình bày trước lớp;

– Có trình bày trước lớp hay không
thì vẫn phải chú ý các ý kiến nhận xét của các bạn, của thầy cô giáo để chỉnh sửa
về nội dung bài nói cũng như cách nói.

II. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG

1. Đọc đoạn văn dưới đây, tưởng
tượng và tả lại quang cảnh lớp học trong Buổi
học cuối cùng.

Xong bài giảng, chuyển sang viết tập. Thầy Ha-men đã chuẩn bị cho ngày hôm đó
những tờ mẫu mới tinh, trên có viết bằng “chữ rông” thật đẹp: Pháp,
An-dát, Pháp, An-dát. Những tờ mẫu treo trước bàn học trông như những lá cờ nhỏ
bay phấp phới khắp xung quanh lớp. Ai nấy đều chăm chú hết sức, và cứ im phăng
phắc! Chỉ nghe thấy tiếng ngòi bút sột soạt trên giấy. Có lúc những con bọ dừa
bay vào nhưng chẳng ai để ý, ngay cả những trò nhỏ nhất cũng vậy, chúng đang cặm
cụi vạch những nét sổ với một tấm lòng, một ý thức, như thể cái đó cũng là tiếng
Pháp… Trên mái nhà trường, chim bồ câu gù thật khẽ […]

(A. Đô-đê)

Gợi ý:

Tưởng tượng quang cảnh lớp học
theo gợi ý sau:

– Đoạn văn tả cảnh lớp học đang
trong hoạt động gì?

– Chi tiết nào, hình ảnh nào tiêu
biểu cho giờ tập viết?

– Các chi tiết và hình ảnh được
tả theo trình tự ra sao?

2. Thầy giáo Ha-men trong buổi
học cuối cùng có gì khác so với thường ngày? Hãy tả lại bằng miệng cho các bạn
nghe về hình ảnh thầy giáo Ha-men trong buổi học ấy.

Gợi ý: Dựa vào gợi
ý ở bài tập trên để hình dung ra không khí chung của lớp học trong buổi học cuối
cùng. Miêu tả hình ảnh thầy Ha-men trong khung cảnh và không khí chung của buổi
học ấy.

Lưu ý khắc hoạ những đặc điểm nổi
bật của thầy Ha-men trong buổi học cuối cùng: về tâm trạng, trang phục, giọng nói,
cử chỉ,… đặc biệt chú ý miêu tả nét mặt. Đây là bài văn nói, không nên viết sẵn
rồi đọc mà chỉ vạch ra những ý chính để dựa vào đó mà diễn đạt bằng miệng, tập
nói cho rõ ràng, tự tin, chú ý điều chỉnh giọng nói, sắc thái biểu cảm cho phù
hợp với nội dung miêu tả.

3*. Lập dàn ý cho bài văn nói với
đề văn sau:

Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam 20 -11, em
cùng mẹ đến chúc mừng thầy giáo cũ của mẹ, nay đã nghỉ hưu. Em hãy tả lại hình ảnh
người thầy ấy trong phút giây xúc động vì được gặp lại người học trò của mình
sau nhiều năm xa cách.

Gợi ý:

– Em đã cùng mẹ đi đến nhà thầy
giáo cũ của mẹ như thế nào? Trước khi đến, mẹ em đã giới thiệu với em những gì
về người thầy ấy?

– Tập trung miêu tả hình ảnh người
thầy giáo ở các đặc điểm:

+ Thái độ của người thầy khi được
gặp lại học trò cũ sau nhiều năm;

+ Người thầy ấy ăn mặc như thế
nào?

+ Dáng vóc, khuôn mặt của người
thầy có gì đặc biệt?

+ Cử chỉ, giọng nói của người
thầy bộc lộ sự xúc động như thế nào?

+ Khi em và mẹ ra về, người thầy
nói những gì? Thái độ như thế nào?

– Nêu cảm nhận của riêng em về
tình nghĩa thầy – trò qua những gì em được thấy khi cùng mẹ đến chúc mừng thầy
giáo cũ của mẹ.

4. Tham khảo các đề bài luyện nói
miêu tả sau:

a) Em đã từng được chứng kiến
trực tiếp cảnh bão lụt, hoặc gián tiếp qua truyền hình, báo chí, nghe kể lại,…
Hãy lập dàn ý cho bài nói miêu tả lại cảnh bão lụt ấy.

b) Hãy tả một người thân của
em.

c) Hãy tả lại hình ảnh ông Tiên
hoặc ông Bụt trong truyện cổ tích theo tưởng tượng của em.